İstihdam nedir ve kaç türü vardır sorusundan önce istihdam kelimesi hem haber programlarında hem de günlük hayatımızda çokça duyduğumuz kelimelerden biridir. Özellikle emek seferberliği ve kadın istihdamına aşinayız. İstihdam nedir? Bu ne anlama gelir? Ne anlamda kullanılıyor? adamlar ne Yazının devamında yer alan soruların cevapları ile istihdam kelimesini öğrenelim.
İstihdam Nedir ve Kaç Türü Vardır?
İstihdam kelimesinin ne anlama geldiğini öğrenmeden önce, kökenine bir göz atalım. Arapçadan dilimize geçmiş kelimelerden. Türk Dil Kurumu’ndaki (TDK) karşılığı; “Bir görevde, bir işte kullanın.” Geniş anlamda tanımlamak gerekirse; İstihdam, işçilerin ülke ekonomisine katkıda bulunmak için sürekli veya geçici olarak istihdam edilmesidir. Üretim işgücüdür. Değer yaratmak için insan emeğinin kullanılmasıdır.
İstihdam Kelimesi; çalışan ile işveren veya şirket arasında; Çalışanın ve işverenin çalışma koşulları, maaşı, ödeme koşulları, sorumlulukları yazılı olarak kayıt altına alınır; Yetkili makamlarca tanınan sözleşme anlamında da kullanılmaktadır. İstihdam, üretimin olmazsa olmazlarından biridir. Sermaye, emek ve yer gibi üretim kavramlarıyla iç içedir.
kuruluşların istihdam amacı; işlerini büyütmek, üretimi artırmak ve işlerini büyütmek. Bir kurumda istihdam edilebilmek için kişilerin taşıması gereken bazı şartlar vardır. Bu yükümlülükler, ülkenin vatandaşlığını veya çalışma iznine sahip olmayı içerir. İstihdam için yasal çerçeve devlet tarafından belirlenir. Bu kanunlar yetkili makama olduğu kadar işverene ve çalıştırılan işçiye de bazı yükümlülükler getirmektedir.
Ülkede istihdam da kalkınma tedbirleri arasında sayılıyor. Ülkede ne kadar çok işçi istihdam edilirse, işsizlik oranı o kadar düşük olur. İşsiz nüfusa ilişkin veriler de ülkelerin gelişmişlik oranlarını etkilemektedir. gelişmiş ülkelerdeki işsizlik oranları; az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelere göre daha azdır.
İstihdam Türleri Nelerdir?
Tam zamanlı istihdam, kısmi zamanlı istihdam, sözleşmeli işçi, stajyer ve işsiz gibi terimler istihdam türlerini belirlemektedir. Türlerini belirlemek için ülkedeki işgücünün üretime katılma oranı önemlidir. Bu bilgilere dayanarak istihdam türlerini tam istihdam, eksik istihdam ve kayıt dışı çalışma şeklinde saymak mümkündür. Bu türler hakkında bilgileri dinleyelim.
Tam İstihdam
Tam istihdam; Şartların tam olarak sağlandığı istihdam türüdür. İşveren, sözleşmeden doğan yasal yükümlülüklerini tam olarak yerine getirir. Çalışan da yükümlülüklerini usulüne uygun olarak yerine getirir. Kayıt dışı istihdamı da engeller. Özellikle gelişmiş ülkelerde hayatın normal bir parçası gibi. Genel olarak ülkede iş arayan çalışma çağındaki hemen hemen herkes imalat sektöründe çalışmaktadır. Üretimin tam olarak kullanılabilmesi için tam istihdamın da sağlanması gerekmektedir. İşsizlik istatistikleri, tam istihdama sahip ülkelerde bile açıktır. Ülkede istihdam edilen insan sayısına işsiz sayısı da denilmektedir.
Kayıt Dışı İstihdam
Kayıt dışı istihdam, yerleşik yasal çerçeveyi aşan istihdam türüdür. İşveren, sigorta primleri ve vergiler gibi bazı yükümlülüklerden kaçınır. Çalışan da bu şartları kabul eder. Kayıt dışı istihdam, özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaygın bir durumdur. Ülkelerin ekonomik durumu, işsizlik oranları, enflasyon ve mevzuat eksiklikleri gibi unsurlar kayıt dışı istihdamın nedenleri arasında yer almaktadır. kontrol mekanizmasının başarısızlığı; Devletin gerekli kontrolleri yeterince yapmaması da kayıt dışı çalışmadaki artışın nedenlerinden biri.
Eksik İstihdam
İşgücünün tam olarak kullanılmadığı istihdam türüdür. İşgücünün bir kısmı üretimde değil, işsiz. Ülkede işsiz nüfusun artması kayıt dışı istihdamı artırmaktadır. Eksik istihdam özellikle tarımda belirgindir. Yarı zamanlı işler de eksik istihdamın nedenlerinden biridir.
İstihdamla İlgili Bazı Kavramlar
İstihdam Oranı: Ülkedeki mevcut işgücü; Çalışma çağındaki kişilerin üretimde ne ölçüde istihdam edildiğinin göstergesi ise istihdam oranıdır. İstihdam oranının hesaplanmasında bazı sınırlamalar vardır. Örneğin; Askerliğini yapan şahıs ve hükümlüler bu orana dahil değildir.
İşsizlik: İstihdam oranı sonucunda ülkede işsizlik rakamları da bulunmaktadır. işsizlik nedir Çalışma yaşına rağmen üretime katılamamaya işsizlik denir. ekonomilerdeki işsizlik oranları; Bu ülkenin refah kriterlerinden biridir. Dünyanın en zengin ülke ve ülkelerinde bile işsizlik oranı çok düşük.
İşgücü: İstihdam edilen toplam işçi sayısı iş gücünü oluşturmaktadır. Ülkede çalışan ve çalışabilen tüm kişilerdir.
Kadın İstihdamı
Kadın istihdamı konusuna geçmeden önce Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kadınlara ilişkin bazı verilerine değinmek gerekiyor. TÜİK’in İstatistikli Kadın 2020 raporuna göre;
- Kadınların istihdamdaki oranı %28,7; erkeklerin ise %63,1.
- En az Üniversite mezunu olan kadınların oranı %18,5.
- Ülkemizin kadın büyükelçilerinin oranı yüzde 25, kadın milletvekillerinin oranı ise 17,3.
- Kadınların çalışma hayatında kalma süresi erkeklerin neredeyse yarısı kadar. Kadınlarda bu rakam 19,1 yıl; erkeklerde ise 39 yıl.
Ülkelerin gelişmişlik oranları ve eğitim düzeyi artışları, kadınların işgücü piyasasına katılımı ile doğru orantılıdır. Gelişmekte olan ülkemizde kadın istihdamının gelişmiş ülkelere göre düşük olması bu durumun bir göstergesidir. Erkeklerle karşılaştırıldığında, kadın nüfusta işsizlik oranı daha yüksektir. Ülkede eğitim düzeyi ve kadınların eğitim düzeyi arttıkça üretime katılımları da artmaktadır. Aile hayatında kadına yüklenen sorumluluklar, cinsiyet eşitsizliği ve eğitimdeki sorunlar kadınların istihdamının önündeki engellerden bazılarıdır.
Peki kadın istihdamını artırmak için neler yapılabilir:
- Kadın istihdamını arttırmak için en büyük sorumluluk devlete ve kanun koyuculara aittir. Cinsiyet ayrımcılığını azaltacak yasal düzenlemelerin yapılması gerekir.
- Kadın istihdamını artırmak için kadın girişimcilerin önü açılmalıdır.
- İşsiz nüfusa eğitimler verilerek işgücüne katılmalarının önü açılmalıdır.
- Vergi ile ilgili düzenlemeler de istihdamın önün açacaktır.
- Devlet tarafından yapılan teşviklerde kadın istihdamı da öncelikler arasında olmalıdır.
- Kadın emeğine ayrı önem verilmeli ve bu emek değerlendirilmelidir.
- Kadın girişimcilere yapılan destekler artırılmalıdır.
- Çalışan kadınların işlerinde yükselmelerinin önü açılmalıdır.
- Erkek çalışanlarla ve kadın çalışanlar arasındaki maaş eşitsizliğinin giderilmesi önemlidir.
- Kadınların; teknolojik gelişmelerle birlikte ortaya çıkan blog yazarlığı, içerik editörlüğü, sosyal medya uzmanlığı, dijital pazarlama gibi alanlara yönelmeleri de çalışma alanlarını genişletecektir.
- Bu şartların sağlanması için kadın derneklerine ve sivil tolum örgütlerine de görevler düşmektedir.
Pozitif ayrımcılıkla kadın istihdamı konusunda ayrı bir fasıl açmış olmama rağmen, ülkemizin gelişmesi için vasıflı işgücüne, tam istihdama ve kayıt dışı istihdamın artırılmış ve tescilli denetimine ihtiyacı olduğu açıktır. Yasal boşlukların düzenlenmesi ve üretim için adil teşviklerin oluşturulması da daha fazla istihdama katkı sağlamaktadır.
Buna da bakabilirsiniz: Çiftçi Kredisi Almak İçin Ne Gerekli?
